Arenahulpverlening
Als ons wordt gevraagd uit te leggen wat we als Steunpunt GGZ doen, ontbreekt het vaak aan passende woorden. We slikken eerst en stottereren vervolgens iets over ervaringsdeskundigheid en mensen-die-de-zorg-niet-bereiken. Dat is lastig in een wereld waar de impact van een onderneming cruciaal is voor zijn succes. Sinds kort hebben we echter een woord voor onze werkwijze: wij bieden arenahulpverlening. Wat bedoelen we daarmee?
Psychiatrische aandoeningen zijn meer dan alleen een ziekte. Die boodschap koestert de patiëntenbeweging al meer dan vijftig jaar. De activisten van weleer wilden (en willen) ook sociale en maatschappelijke oorzaken van de aandoening blootleggen en de marginaliserende inrichtingspsychiatrie die jarenlang dominant was in Nederland ontmantelen. “Vrijheid is het beste medicijn” scandeerden we in de jaren zeventig, in navolging van de Italiaanse psychiaters die het gesticht afschaften.
Die boodschap lijkt eindelijk gehoord te worden, want mensen met psychiatrische aandoeningen worden tegenwoordig steeds vaker gedefinieerd als burgers. Hun vrijheid is echter vervreemdend omdat deze eerder staat voor eigen verantwoordelijk en voor de vrijheid van de markt van zorg en gezondheid, dan voor de bevrijding die wij vroeger bedoelden. Als er gesproken wordt over de patiënt ‘als burger’ associeer ik dat nu eerder met ‘de patiënt als consument’.
De overheid laat de verdeling van zorg en gezondheid over aan de markt. De patiënt moet daarin zelf een actieve rol vervullen en ‘positief gezond’ zijn. Positief gezond is een ander woord voor weerbaar en veerkrachtig. Het begrip positieve gezondheid van de Nederlandse arts Machteld Huber gaat ervan uit dat ongezondheid een fact of life is en dat de burger daarmee (beter) moet leren omgaan. Niet de wachtlijst voor de specialist is de crux van een slechte gezondheid, maar de (mislukte) burger die zo dom was om überhaupt op die lijst terecht te komen. Het is de ‘eigen schuld-dikke-bult-definitie’ van ziek-zijn, die wordt gedomineerd door op de persoon en diens systeem gerichte gezondheidsinterventies. De sociale technologie die beschikbaar is, bepaalt hier de definitie van het probleem.
Als je door de haartjes van je ogen kijkt, zie je ook de herstelbeweging daarin passen. Herstelondersteuning leert, volgens de beste tradities van cognitieve gedragstherapie, anders te denken en daardoor anders te leven, in vrede met je beperking. De tinteling die ik voelde toen we halverwege de jaren negentig het herstelbegrip muntten in Rotterdam met een kleine groep pioniers, voel ik al lang niet meer.
arena
Dit nieuwe marktdenken is gebouwd op een geloof in individuele verantwoordelijkheid en keuzevrijheid, en in zelfverwerkelijking als centrale waarden van burgerschap, naast vertrouwen in ondernemerschap en (technologische) maakbaarheid. De patiënt is een ‘medisch burger’ die zijn recht op gezondheidszorg (en ook gezondheid) moet realiseren en in sommige gevallen moet verdienen. Het speelveld is het maatschappelijk midden, waarin een rechtvaardig verdeling van zorg en gezondheid ‘op het spel’ staat. Het is niet de vrije markt die de overheid zo graag ziet waarin iedereen gelijke kansen heeft, maar een strijdtoneel. Wie de middelen niet heeft om zich op die markt te begeven of die markt naar eigen wensen te beïnvloeden, valt buiten de boot. Achterstanden, bijvoorbeeld op het terrein van taal, of cognitieve beperkingen, armoede, langlopende stigmatisering, beperkende traumatisering, slechte huisvesting etc. zijn daarin de rekeneenheden. In de sociale wetenschappen wordt dit speelveld omschreven als een arena.
In die arena levert het Steunpunt GGZ hulp, met name aan mensen die moeite hebben om zich op de markt te weren en daardoor uiteindelijk de zorg helemaal niet meer bereiken. Daarvoor moeten we de negatieve ervaringen van onze cliënten kunnen zien – ervaringskennis helpt daarbij – moeten we ons soms breed maken, met de ellebogen werken en doorbijten als dat nodig is – meertaligheid helpt daarbij. Arenahulpverlenen betekent ook dat we aanwezig zijn ín de gezinnen en daar getuige zijn van de verwaarlozing, we getuigen er ook namens de samenleving die zijn blik heeft afgewend, en spreken ons uit ‘dat het zo niet had gemoeten’, en getuigen doen we ook tegenover de samenleving als we wijzen op (de gevolgen van) die uitsluiting.
Op arenahulpverlening past niet zomaar een etiket, het is niet psychosociaal of psychiatrisch of herstelondersteunend, of een veerkrachtbenadering. Alles kan. Dat is soms social work of lotgenotenondersteuning, soms een herstelgroep, maar kan ook een gespecialiseerd programma zijn uit de klinische psychiatrie, maar dan op buurthuisniveau. En altijd vormt kwartiermaken een integraal deel van de aanpak. Wij nemen weer op en maken ruimte, eerst voor de brandende hulpvragen, maar later ook voor de vraag hoe je weer kunt gaan deelnemen aan de samenleving, wat voor opleiding je nodig hebt of soms door een stoel bij te schuiven aan onze eigen tafel. Een groot deel van onze inspanningen is niet gericht op de cliënt, maar op onwillige instituties, in de zorg en buiten de zorg, die drempels opwerpen voor mensen die niet in het normaalbeeld van het medisch burgerschap passen en vervolgens bedoeld en onbedoeld worden geweerd. Het raakt de armsten in onze samenleving, arm in financiële zin en wat betreft sociaal kapitaal.
Steunpunt GGZ Utrecht: arenahulpverleners.
Huub Beijers
Meest recente berichten
- PERSBERICHT: Nationale Ombudsman: wet en regelgeving in de zorg blijft onverminderd complex
- Vakantieperiode 2020: consulenten beperkt bereikbaar
- Zeven tips om coronastress de baas te blijven
- Steunpunt GGZ biedt (weer) stageplaatsen!
- Vacature managementassistent
- Uitsluiting maakt (psychisch) ziek!
- Eenzaamheid het is zo’n taboe
- De digitale inloghuiskamer in vier talen: voor vragen en verhalen
- Eenzaamheid
- Hoe aanvaard je je eigen gemis?
- Lynn Berger – Eenzaamheid een epidemie noemen, maakt van het leven een ziekte
- Gude beantwoordt vragen van kinderen
- De beste verhalen over eenzaamheid – Lynn Berger
- Dirk de Wachter over eenzaamheid, populisme en zijn kat: nogmaals, dit is absurd
- Hoe deze maatschappij eenzame individuen creëert
- Dirk De Wachter: We zijn ingebunkerd
- Psychiater Dirk De Wachter: eenzaamheid is de rode draad in deze samenleving
- Hoe eigenwaarde ons ervan weerhoudt eenzaam te zijn
- Hoeveel stilte kun je aan?
- 5 filosofische handreikingen: Leer de kunst van het alleen-zijn
- De eenzame stad, Olivia Laing
- Psychoanalyticus Paul Verhaeghe: als je lichaam begint te protesteren
- Schrijvers werken thuis
- De Waag biedt anonieme hulplijn (030-8507112) voor mensen die thuis moeite hebben hun agressie te beheersen
- Anderhalve-meter-sessies: muziek verbindt in Pijlsweerd
- de coronacheck: de app voor op de smartphone die met u uw gezondheid in de gaten houdt
- persconferentie mp Rutte van 21 april in acht talen gesproken
- Overlijdensbericht
- Begrijpelijke informatie over Coronavirus in negen talen
- Theater-thuiskijk-tips van de Utrechtse Stadsschouwburg
- Dineke Smit vanaf september de nieuwe directeur van Steunpunt GGZ Utrecht
- (085)5808800: Corona-helpdesk voor statushouders (arabisch & tigrinya)
- De Geweldige Wijk-app maakt elkaar helpen in tijden van Corona makkelijker
- Doe mee met de ontspanningsoefening (als onrust een eigen leven gaat leiden in uw hoofd)
- Corona Initiatieven Utrecht
- Cultuurtip voor als je binnen moet blijven
- Blijf gezond in tijden van corona
- Dagelijks Livestream MIND huiskamer
- 18 maart 2020: Steunpunt GGZ niet bereikbaar
- Coronavirus en Steunpunt GGZ Utrecht
- Inschrijven voor voorjaarscursus ‘Schrijven om te helen’
- Openingstijden tijdens de feestdagen 2019/2020
- Wegens teamdag 7 november 2019 beperkt bereikbaar
- Cursus ‘Herstellen doe je zelf’ start nog dit jaar in de wijk, in Utrecht
- Vanaf eind september in Utrecht: herstelwerkgroep Stemmen Horen
- Oefengroep kind van/broer-zus van ouder met psychische problematiek or verslaving (KOPP/KVO)
- Training Ervaringsdeskundigheid voor Sleutelpersonen Gezondheid Statushouders
- Utrecht één van de pilotregio’s voor doorontwikkeling Crisiskaart en Hulpkaart
- Wegens vakantie beperkt bereikbaar
- Altrecht wil graag in gespek met patiënten over wat zij vinden van Altrecht
- Programma Week van de Dementie in Utrecht: 16 t/m 25 september 2019
- STRENGTHS: Een hulpprogramma vóór Syriërs dóór Syriërs
- 28 mrt 2019 – 15:00 uur: lezing over relatie tussen psychose en migratieachtergrond
- Altrecht Vloggers: stigmatisering te lijf met korte videoverhalen van mensen met een psychische aandoening en hun hulpverleners
- Schatkamer van Harte: Ontbijtfeest voor alle vrouwen
- 25-mrt-2019, Week van de Psychiatrie: Filmvoorstelling ‘Stemmen van Vincent’
- Steun crowdfunding voor documentaire ‘MIES’
- Multiloog in Utrecht!
- Nieuwe uitgave ‘Kwartiermaken in de wijk in Utrecht’
- Nu aanmelden voor “Wij zijn opgesloten in ons eigen verhaal” MIND-seminar 12 februari 2019,14.00-16.00 uur
- Arenahulpverlening
- Bondgenoten: samenwerking tussen hulpverlening, cliënt en familie in de GGZ
- KOPP lotgenotengroep ism Labyrint In Perspectief
- Najaar 2018: lotgenotengroep voor nabestaanden na zelfdoding
- Bram Berkvens nieuw (ervaringsdeskundig) lid Raad van Toezicht Altrecht
- 9 november 2018 Voorstelling ‘Moederskind’ over KOPP-kinderen
- Storing! Werkzaamheden ZIGGO blokkeren internet en telefoonverkeer
- Aile’ler ve Kizlari – Ouders en Dochters (gespreksgroepen)
- Roxanne Vernimmen neemt dit najaar afscheid van “het mooie Altrecht”
- Offerfeest: geen telefonisch spreekuur!
- Zet een streep door discriminatie!
- Nieuwe uitgave Mind over zelfregiecentra!
- Training ‘Verlies Rouw en Herstel’ in de psychiatrie Lunetten/Hoograven
- Steunpunt GGZ in vakantietijd beperkt bereikbaar
- DINSDAG 3 JULI 2018 WEGENS TEAMDAG GESLOTEN
- Digitaal herstelverhaal: schrijven over herstel, helpt bij herstel
- Nu inschrijven voor Zomertraining Zelfcompassie Overvecht!
- Certificaten ‘Gezonde Taal’ voor groep Leidsche Rijn
- Storing internetverkeer en telefoonlijnen!
- Sociale Top 2018: mensen met complexe problematiek in het sociaal domein
- Godallemachtig!
- Informatie over medicatie tijdens maand Ramadan
- ‘Beter voor jezelf zorgen’: een bewezen good practice
- Eerste groep ervaringscoaches Thuis Best gecertificeerd
- Steunpunt GGZ op bezoek in Istanboel
- ZonMw-bijdrage voor verder ontwikkeling Crisiskaart in Midden Nederland
- Steunpunt GGZ een van de locaties van ‘Sociale Top’ op 11 juni 2018
- Studiemiddag KOPP en theatervoorstelling Moederskind op 20 juni 2018 in Het Huis Utrecht
- Deelnemers groep Gezonde Taal uit Leidse Rijn gecertificeerd